Είναι πράγματι να τον θαυμάζεις τον Κώστα Γαβρά. Μόλις έκλεισε τα 76 του χρόνια και σκηνοθετεί σαν 35χρονος. Κοιτάζει ξανά τον κόσμο με την αθωότητα του πρωτάρη κι αφήνει πίσω του κάθε κινηματογραφική ή ιδεολογική προκατάληψη. Τέσσερα χρόνια μετά το «Τσεκούρι» (σπάνια μια ταινία τόσο διασκεδαστική είπε τόσα πολλά και ουσιαστικά πράγματα για τον κόσμο και την οικονομικό-πολιτική κατάσταση της εποχής) ο Γαβράς κάνει κι άλλη στροφή. Διαγράφει το παρελθόν του «Ζ», του «Αγνοούμενου» και του «Αμήν», αναζητά δάνεια από το σινεμά του Φεντερίκο Φελίνι και του Τσάρλι Τσάπλιν κι αφήνεται στην παιγνιώδη ελευθερία του πειραματισμού. Στην πραγματικότητα η ταινία έχει έναν μόνο χαρακτήρα, τον Ηλία (ο εξαιρετικός Σκαμάρτσιο του «Ο Αδερφός Μου Ειναι Μοναχοπαίδι») ο οποίος πλαισιώνεται από πολλούς μικρούς δευτερεύοντες τύπους. Ενα λαθρεμπορικό τον ξεβράζει στην Κρήτη. Χαμένος, χωρίς να γνωρίζει γρι ελληνικά ή έστω αγγλικά, ο Ηλίας ασκεί την τέχνη της προσαρμογής, της επιβίωσης και της ελπίδας. Φεύγει από την Ελλάδα, διασχίζει τη Γερμανία, περνάει τις Αλπεις, φτάνει στη Γαλλία, αναζητά το Παρίσι - το δικό του Ελντοράντο. Η καταγωγή του μας είναι άγνωστη - ακόμα και η γλώσσα που μιλάει είναι ανύπαρκτη και κατασκευασμένη. Είναι φυγάς και Οδυσσέας, σαλτιμπάγκος, απελπισμένος κλόουν και πολυμήχανος μάγος ταυτόχρονα. Είναι ο νέος άνθρωπος που ετοιμάζεται να κατακτήσει με θράσος τη γηραιά ήπειρο, ο ρακένδυτος γητευτής των δυτικών κόμπλεξ, ο τολμηρός εξερευνητής της αέναης ελπίδας.
Στην πρώτη (τουλάχιστον κατά το ήμισυ) ελληνική ταινία του ο Κώστας Γαβράς δεν παίρνει τίποτε στα σοβαρά. Ελίσσεται ανάμεσα στο χιούμορ, τη συγκίνηση και την ανθρωπιά και μιλάει με τον πιο πρωτότυπο τρόπο για τους λαθρομετανάστες και τον ρατσισμό, την ελπίδα και το αύριο της Ευρώπης. Είναι νέος και ώριμος, γενναιόδωρος, τολμηρός, ελεύθερος. Μακάρι να ήταν έτσι όλες οι ελληνικές ταινίες.
ΟΡΕΣΤΗΣ ΑΝΔΡΕΑΔΑΚΗΣ-www.cinemag.gr
